این روزها مصر تصویری دوگانه دارد؛ از یك سو با نزدیك شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، رقابت میان 13 نامزد این انتخابات، هر روز داغ تر شده و فضای پرنشاطی را در عرصه سیاسی و اجتماعی این كشور ایجاد كرده است. از سوی دیگر وقوع درگیری های خشونت بار همانند رخداد روز جمعه گذشته، بسیاری را بیمناك از پایان نیافتن خشونت و نزاع در این كشور كرده است.

*تصویر اول: رقابت های پرشور انتخاباتی

-------------------------------------------

نخستین انتخابات ریاست جمهوری مصر پس از سرنگونی حسنی مبارك رییس جمهوری پیشین این كشور، قرار است روزهای سوم و چهارم خرداد (23 و 24 مه) برگزار شود.

گرچه پیش از این انتخابات پارلمانی در مصر برگزار شده اما اهمیت انتخابات ریاست جمهوری با توجه به تعیین بالاترین مقام سیاسی در این كشور، قابل مقایسه با انتخابات پارلمانی نیست و همین مساله رقابت ها در این انتخابات را بالا برده است.

در این انتخابات، 13 نفر نامزد هستند كه مهمترین آنها عمرو موسی دبیركل پیشین اتحادیه عرب و وزیر امور خارجه پیشین مصر، محمد مرسی نامزد حزب آزادی و عدالت شاخه سیاسی اخوان المسلمین، احمد شفیق آخرین نخست وزیر مصر در دوران مبارك و عبدالمنعم ابولفتوح از اعضای سابق اخوان الملسمین هستند.

برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به عنوان مرحله ای مهم از حیات سیاسی و اجتماعی مصر پس از مبارك باعث دامن زدن به اختلاف ها و رقابت های موجود شده است.

به طور كلی فضای كشور مصر در یك سال اخیر بعد از انقلاب، با فضای هر كشور دیگری كه رژیم جدیدی را جایگزین كرده، متفاوت است. گرایش های بسیاری در جامعه كنونی مصر خودنمایی می كند و چون مطبوعات و رسانه ها آزاد هستند، آنها هم می توانند گرایش ها را مشخص كرده و روی گرایش ها و افكار عمومی تاثیر زیادی بگذارند.

* تصویر دوم: كشمكش و نزاع شورای نظامی و مخالفان

-------------------------------------------------------------

درگیری های گسترده و خشونت بار جمعه گذشته در اطراف ساختمان وزارت دفاع این كشور میان نیروهای امنیتی و ارتش از یك سو و مخالفان شورای نظامی مصر از سوی دیگر منجر به كشته شدن یك نفر و زخمی شدن دست كم 400 نفر از معترضان و نیروهای امنیتی شد.

به دنبال درگیری های روز جمعه، به مدت 3 روز مقررات منع آمد و شد در بخش هایی از شهر قاهره به اجرا درآمد. همچنین گفته شد بیش از 300 نفر از بازداشت شدگان روز جمعه تا مشخص شدن روند تحقیق درباره حوادث این روز، دست كم باید پانزده روز در بازداشت باشند.

گرچه در میان معترضان گروه های لیبرال نیز حضور داشتند اما بیشتر معترضان هواداران جریان سلفی در مصر بودند. آنها از اینكه 'حازم ابواسماعیل' نامزد اصلی سلفی ها برای انتخابات ریاست جمهوری، رد صلاحیت شده، خشمگین بودند.

ابواسماعیل كه به دلیل تابعیت دوگانه مصری-آمریكایی مادرش از سوی كمیسیون انتخابات از ورود به رقابت های انتخاباتی منع شد، خود را قربانی 'طرح' مقامات نظامیان حاكم بر مصر می داند اما كمیسیون انتخابات گفته است كه هیچ سند و مدركی در اثبات این ادعا وجود ندارد.

جریان سلفی مصر كه در انتخابات اخیر پارلمانی در این كشور توانست پس از اخوان الملسلمین بیشترین آراء را از آن خود كند، می پنداشت نامزد اختصاصی این جریان بتواند یكی از بخت های اصلی پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری باشد تا بلكه آرزوی دست نیافتنی تصاحب پست ریاست جمهوری عملی شود. اما رد صلاحیت حازم ابواسماعیل، امیدهای آنها را نقش برآب كرد و خشم كنونی آنها نیز ناشی از همین مساله ارزیابی می شود.

پس از سرنگونی حسنی مبارك از قدرت، شورای عالی نظامی مصر به ریاست ارتشبد محمد حسین طنطاوی، زمام امور در این كشور را برعهده داشته است.

با این وجود این شورا همواره انتقادها و اعتراض های وسیعی را پیش روی خود دیده است. مخالفان، شورای نظامی مصر را متهم به پشت كردن به اهداف انقلاب، قبضه كردن قدرت، حذف و سركوب مخالفان و كارشنكنی در روند انتقال قدرت كرده اند.

در مقابل، شورای نظامی همواره این انتقادات را رد كرده و وعده داده كه پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری قدرت را به دولت جدید غیرنظامی واگذار می كند.

از سوی دیگر طی روزهای اخیر كشمكش و نزاع میان مجلس و دولت انتقالی مصر بالا گرفته است.

مجلس مصر دولت موقت این كشور به ریاست كمال الجنزوری را ناكارامد می داند و از ضرورت بركناری آن سخن می گوید.

مجلس مصر اخیرا طرحی را به شورای نظامی ارایه كرده كه بر اساس آن سه گزینه بركناری، استعفا و تغییرات در دولت موقت را مطرح كرده است. هرچند هنوز شورای نظامی پاسخ مشخصی به این درخواست نداده است.

در حالی كه بسیاری در مصر از كشمكش ها و نزاع های اخیر نگرانند و این وضعیت را برای آینده سیاسی این كشور خطرناك می دانند، برخی اما وضعیت كنونی را تا اندازه ای طبیعی می دانند و معتقدند علت اصلی چنین فضایی این است كه هنوز رژیم جدید به سامان نرسیده و از همین رو این امیدواری وجود دارد كه پس از برگزاری انتخابات و تشكیل دولت منتخب وضعیت تا اندازه زیادی عادی شود.

* مسیر پیش رو

-------------------

برخی تحلیل گران معتقدند شورای عالی نیروهای مسلح نیز كه در پی كنترل امور و گذار مسالمت آمیز در عین حفظ منافع اقتصادی است اگر در كامیابی نامزدهای خود در انتخابات ناامید شود ترجیح خواهد داد، عمر موسی ریاست جمهوری را بر عهده بگیرد تا اینكه اسلام گرایان این سنگر را فتح كنند.

فارغ از آنكه چه كسی رییس جمهوری شود و بتواند برای دست كم یك دوره در مصر بعد از مبارك به بالاترین منصب اجرایی و سیاسی دست یابد، سمت و سوی كلی تحولات مصر به طور جدی مورد بحث و مناقشه است. در واقع سوال آن است كه گذار دموكراتیك در مصر به چه نتیجه ای ختم خواهد شد؟ آیا گذار دموكراتیك خواهد بود و زمینه را به تدریج برای قدرت گیری نیروهای دموكراتیك فارغ از ایدئولوژی آنها هموار خواهد ساخت یا آنكه موجب بازتولید اقتدارگرایی در آن كشور خواهد شد.

طبیعی است كه اگر فضای رقابت های شدید انتخاباتی و همچنین ناامنی موجود در مصر بعد از مبارك ادامه پیدا كند، نوعی رضایت برای دخالت ارتش در سیاست فراهم خواهد شد.

تحقیق**9930**1358